Spis treści
Wielu przedsiębiorców prowadzi złożone biznesy, których część czasami łączy się z działalnością rolniczą. Poza tym firmy często posiadają w swoim majątku nieruchomości rolne, mimo że wcale nie prowadzą gospodarstwa rolnego. Może się wydawać, że taka sytuacja stanowi poważną przeszkodę przy ustanowieniu fundacji rodzinnej – nie zawsze tak musi być – warto, aby konkretny przypadek poddać wyczerpującej analizie. Aby dowiedzieć się więcej o działalności rolniczej prowadzonej przez fundację rodzinną, przeczytaj nasz artykuł.
Założenia projektu ustawy o fundacji rodzinnej w odniesieniu do gospodarstw rolnych
Celem wprowadzenia fundacji rodzinnych do polskiego porządku prawnego była ochrona integralności polskich przedsiębiorstw oraz zatrzymanie polskiego kapitału przed odpływem za granicę. Podobne założenia funkcjonowały w odniesieniu do gospodarstw rolnych – fundacja rodzinna miała chronić przed ryzykiem podziału gospodarstwa rolnego oraz przed problemami sporów spadkobierców (np. w zakresie wzajemnych spłat).
Aby ułatwić powyższe, początkowo fundacja rodzinna mogła cieszyć się znacznymi przywilejami przy wnoszeniu gospodarstwa rolnego do majątku fundacji rodzinnej. Co do zasady nabywcą gruntów rolnych może być tylko rolnik indywidualny. Natomiast jeśli nieruchomość rolną wnosił fundator bądź beneficjent (będący osobą bliską dla fundatora), to fundacja rodzinna nie musiała mieć wspomnianego statusu. Dodatkowo przy nabyciu nieruchomości rolnej od fundatora nie trzeba było uzyskiwać zgody Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa w przypadku. Aktualnie usunięto wcześniejsze udogodnienia, więc zgoda KOWR jest wymagana.
Powyższe zmiany nie oznaczają jednak, że fundacja rodzinna stała się niekorzystna dla przedsiębiorców posiadających grunty rolne czy działających w gospodarstwach rolnych. To wciąż bardzo dobre rozwiązanie pod względem przeprowadzenia sukcesji majątku.
Aby przekonać się czy fundacja rodzinna może być korzystnym rozwiązaniem, przeczytaj nasz artykuł Dla kogo fundacja rodzinna?
Czy fundacja rodzinna może prowadzić działalność rolniczą?
Tak, fundacja rodzinna może prowadzić działalność rolniczą, jednak tylko w zakresie wskazanym w ustawie o fundacji rodzinnej.
Warunki prowadzenia działalności rolniczej przez fundację rodzinną
Działalność rolnicza w fundacji rodzinnej może obejmować jedynie produkcję produktów roślinnych i zwierzęcych przetworzonych w inny sposób niż przemysłowy, jeżeli co najmniej 50% tego produktu pochodzi z własnych upraw prowadzonego gospodarstwa, a produkty te nie są objęte akcyzą oraz nie zostały uzyskane w ramach działów specjalnych produkcji rolnej.
Przykładowo, fundacja rodzinna nie może prowadzić hodowli tytoniu, które są objęte akcyzą, a nawet fermy drobiu bądź szklarniowej uprawy warzyw czy roślin, gdyż po przekroczeniu niewielkich ograniczeń ilościowych są to produkty związane z działem specjalnym produkcji rolnej.
Co więcej, działalność w powyżej wskazanym zakresie może być wykonywana wyłącznie w związku z prowadzonym przez fundację rodzinną gospodarstwem rolnym. Wobec tego należy spodziewać się, że duże gospodarstwa rolne, specjalizujące się w działach specjalnych produkcji rolnej, nie będą wnoszone do fundacji rodzinnych. Można natomiast rozważyć wniesienie udziałów spółki operacyjnej, która prowadzi działalność rolniczą do fundacji rodzinnej, o czym jeszcze wspomnimy.
Dodatkowo fundacja rodzinna może prowadzić działalność w zakresie gospodarki leśnej – jednak również w ramach prowadzonego gospodarstwa rolnego.
Fundacja rodzinna a dozwolona działalność w zakresie prowadzenia gospodarstwa rolnego
O dozwolonej działalności gospodarczej fundacji rodzinnej związanej z prowadzonym gospodarstwem rolnym wspomnieliśmy powyżej, natomiast warto również pamiętać, co wiąże się z przekroczeniem powyższego katalogu działalności. Co do zasady, fundacja rodzinna nie płaci CIT od bieżących dochodów, natomiast w przypadku przekroczenia dozwolonego zakresu działalności gospodarczej, fundacja rodzinna będzie musiała zapłacić podatek CIT według podwyższonej stawki 25% od dochodów pochodzących z tej działalności.
Więcej o działalności fundacji rodzinnej piszemy w artykule
Fundacja rodzinna: Odpowiednia strategia biznesowa? Ograniczenia, ryzyka i korzyści
Uprawnienia KOWR związane z wnoszeniem majątku do fundacji rodzinnej
Przepisy ustawy o fundacji rodzinnej przewidują możliwość wniesienia gospodarstwa rolnego jako wkładu do fundacji rodzinnej. Tym samym w skład majątku fundacji rodzinnej mogą wchodzić m.in. szkółka drzew lub gospodarstwo sadownicze. Trzeba jednak przy tym wziąć pod uwagę uprawnienia KOWR.
Początkowo fundacja rodzinna była zwolniona z obowiązku uzyskania zgody Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa w przypadku, gdy otrzymywała nieruchomość rolną od swojego fundatora. Jednakże to ułatwienie w przeprowadzeniu sukcesji przedsiębiorców zajmujących się prowadzeniem działalności rolniczej zostało zlikwidowane.
Aktualnie, aby wnieść nieruchomość rolną do fundacji rodzinnej, należy spełnić szczegółowe wymogi wynikające z ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego oraz uzyskać zgodę KOWR na zbycie nieruchomości rolnej. Taki przypadek każdorazowo wymaga szczególnej analizy.
O podatkowych aspektach wnoszenia mienia do fundacji rodzinnej piszemy w artykule Czy wniesienie majątku do fundacji rodzinnej jest neutralne podatkowo?
Prawo nabycia
Innym sposobem na wykorzystanie fundacji rodzinnej do sukcesji biznesu może być wniesienie udziałów spółki operacyjnej do fundacji rodzinnej. Jeśli ta spółka posiada własność nieruchomości rolnej, KOWR będzie miał prawo nabycia tej nieruchomości. W takim wypadku KOWR może złożyć oświadczenie o nabyciu nieruchomości za cenę wynikającą z treści czynności prawnej, jeśli ustalona dla niej wartość rażąco nie przekracza ceny rynkowej. KOWR ma na skorzystanie z tego uprawnienia dwa miesiące.
Korzyści wynikające z wykorzystania fundacji rodzinnej
Istnieje wiele powodów, dla których warto założyć fundację rodzinną.
Najważniejsze z nich to:
1) ochrona majątku rodzinnego przed rozdrobnieniem – wykorzystanie majątku zgodnie z wolą fundatora, co może odnieść skutek na wiele przyszłych pokoleń, a nie tylko w drugim pokoleniu – jak w przypadku rozporządzeń testamentowych,
2) szansa na uniknięcie potencjalnych konfliktów między następcami – przekazanie świadczeń na rzecz beneficjentów można uzależnić od warunku czy terminu,
3) szansa na uniknięcie zachowku – w związku z wprowadzeniem fundacji rodzinnej zmodyfikowane zostały zasady dotyczące zachowku, który w wielu przypadkach utrudniał lub nawet uniemożliwiał prowadzenie działalności zgodnie z wolą nestora,
4) ustalenie ponadczasowych zasad dotyczących inwestowania i konsumpcji majątku rodzinnego – wskazane jest aby fundator przewidział jaka część zysku pochodzącego z majątku wprowadzonego do fundacji była reinwestowana a jaka wypłacana na rzecz beneficjentów i pod jakimi warunkami,
5) utworzenie rodzinnego holdingu inwestycyjnego – zasilanego dywidendami – fundacja rodzinna pozwala pomnażać majątek oraz promować proaktywne działania zarówno nestora, następców, czy innych osób nie związanych z rodziną fundatora np. profesjonalnego zarządu, czy innych doradców, który przyczynią się do rozwijania wartości biznesowych czy rodzinnych,
6) uzyskanie korzyści przy wdrażaniu i realizacji planu sukcesji – trudno byłoby wymienić wszystkie zalety fundacji rodzinnej, z pewnością jest to przełomowe rozwiązanie na które Polscy przedsiębiorcy czekali przez wiele lat – proces projektowania fundacji rodzinnej był związany z wieloma pomysłami, które zostały uwzględnione w ramach wprowadzonych rozwiązań. Więcej o tym piszemy w artykule: Fundacja rodzinna – nowe narzędzie sukcesji i ochrony majątku w Polsce
Właściwie przygotowany plan sukcesyjny, uwzględniający potrzeby związane z rolniczą działalnością gospodarczą, pozwoli na zorganizowanie fundacji rodzinnej „skrojonej na miarę” i dostosowanej do uwarunkowań biznesu konkretnej rodziny.
Aby dowiedzieć się więcej o ustanowieniu fundacji rodzinnej, zachęcamy do przeczytania artykułu Pomoc prawna przy zakładaniu i prowadzeniu fundacji rodzinnej
Natomiast o samych kosztach założenia fundacji rodzinnej dowiesz się z Fundacja rodzinna: jak ją założyć i ile to kosztuje?
Krzysztof Binkowski
