Pomoc prawna przy zakładaniu i prowadzeniu fundacji rodzinnej

Po kilku latach prac, w wyniku zaangażowania przedstawicieli nauki, biznesu, a także organizacji społecznych, którym zależało na umożliwieniu polskim przedsiębiorcom przeprowadzenia właściwej sukcesji możemy z radością poinformować, że już od 22 maja 2023 roku możliwe będzie zarejestrowanie fundacji rodzinnej w Polsce.

Od 2019 r. braliśmy udział w konsultacjach prowadzonych przez resort dotyczących projektowanych rozwiązań. 6 lutego 2023 r. trzeci dyskutowany w ramach konsultacji projekt ustawy został podpisany przez Prezydenta – Andrzeja Dudę.

Fundacja rodzinna jest szytym na miarę potrzeb przedsiębiorców rozwiązaniem, dzięki któremu firmy rodzinne mogą nie tylko zachować gromadzony od lat majątek przedsiębiorstwa po śmierci głowy rodziny, ale także pomnażać zgromadzone już dobra i przekazywać je dalszym pokoleniom w ramach fundacji rodzinnej.

Fundacja rodzinna pomoc prawna

Tworzenie firmy na pokolenia to proces, który warto rozpocząć możliwie wcześnie. Jeśli zostanie przeprowadzony od początku z udziałem specjalisty, który zadba m.in. o odpowiednie przygotowanie i sformułowanie zasad, w szczególności postanowień konstytucji rodzinnej – statutu fundacji, właściwe przygotowanie niezbędnej dokumentacji wewnętrznej oraz przeprowadzenie procesu restrukturyzacji nestorzy wraz z rodziną będą mogli cieszyć się gwarancją bezpieczeństwa.

Doświadczenie zdobyte przy fundacji rodzinnej

Fundacja rodzinna to narzędzie, które pozwala skutecznie utrzymywać oraz rozwijać rodzinne majątki. Polska fundacja rodzinna jest wzorowana na fundacjach prywatnych działających od lat w wielu państwach Europy, m.in. Austrii – 1993 r., Niemczech – 2002 r. i Liechtensteinie 1926 r.

W oczekiwaniu na przepisy o polskiej fundacji rodzinnej, przedsiębiorcy korzystali z zagranicznych fundacji rodzinnych. Właściciele firm rodzinnych, zainteresowani zapewnieniem firmie trwałości na pokolenia, przy jednoczesnym zabezpieczeniu osób bliskich mogli również skorzystać z regulacji polskiego prawa spadkowego oraz kodeksu spółek handlowych. Nierzadko nie pozwalało to jednak na osiągnięcie w pełni założonego celu.

W ramach prac nad regulacjami dotyczącymi fundacji rodzinnej dbaliśmy o to, aby proponowane rozwiązania były jak najkorzystniejsze dla przedsiębiorców, analizując i opiniując zmiany – od przygotowania projektu, przez prace w Sejmie i Senacie, aż do podpisania ustawy przez Prezydenta i opublikowania jej w Dzienniku Ustaw. To sprawia, że rozwiązania zastosowane w ustawie o fundacji rodzinnej są nam niezwykle bliskie, a sama procedura założenia oraz działania fundacji rodzinnej nie jest dla nas niczym nowym.

Warto również podkreślić, że podobnie do innych prowadzonych przez nas projektów sukcesji, zajmując się fundacją rodzinną, skupiamy się na kompleksowym doradztwie, które poza rejestracją fundacji rodzinnej oraz obsługą jej korporacyjnych dokumentów obejmuje również doradztwo transakcyjne i podatkowe.

Fachowa pomoc prawna, przy tworzeniu struktur biznesu, w tym konstytucji fundacji rodzinnej jest konieczna biorąc pod uwagę mnogość spraw do rozwiązania przed dokonaniem formalnej rejestracji. Tylko jako przykład można podać tutaj konieczność uregulowania postanowień działania fundacji w statucie, wraz z tak fundamentalnymi sprawami jak ustalenie beneficjentów oraz warunków od których zależeć będą przekazywane dla nich środki. Co istotne, istnieje więcej niż jeden sposób na powstanie fundacji rodzinnej – może być ona zostać założona zarówno po śmieci, jak i w trakcie życia fundatora. Również w tym zagadnieniu warto poznać opinię ekspertów, którzy pomogą wdrożyć właściwe rozwiązanie sukcesyjne, które sprawdzi się w tym konkretnym przypadku najlepiej.

Założenia statutowe fundacji rodzinnych

Ustalając statut należy określić do jakich celów konkretnie służyć ma fundacja rodzinna. Jego postanowienia powinny brzmieć inaczej, gdy zostanie założona w celu aktywnego pomnażania rodzinnego majątku, a zupełnie w inny sposób, gdy jej celem będzie funkcja alimentacyjna uprawnionych beneficjentów. W pierwszym przypadku fundacja będzie pełnoprawnym członkiem obrotu gospodarczego (pamiętając przy tym o ograniczonym zakresie prowadzenia działalności gospodarczej, o czym piszemy poniżej). Zaś w drugim przypadku fundacja rodzinna powstaje dla celu dokonywania płatności związanych z wsparciem następnych pokoleń po śmierci nestora. Te dwie zupełnie różne funkcje będą znacząco rzutowały na kształt organizacji, w tym w szczególności postanowienia zawarte w statucie oraz innych dokumentach wewnętrznych fundacji.

Ustanowieniu fundacji rodzinnej towarzyszyć będą także różne koszty, które za każdym razem muszą zostać określone indywidualnie. Założenie fundacji rodzinnej mimo podobieństw do procedury znanej z rejestracji spółek będzie przebiegało nie w sądach rejestrowych KRS, a pod pieczą Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim, który jest przewidziany jako sąd rejestru fundacji rodzinnych. Ponadto, zgodnie z planem ustawodawcy, sąd ten ma obsługiwać każdą fundację rodzinną w Polsce, która po rejestracji nabywa osobowość prawną, posiadając dzięki temu pełną zdolność do czynności prawnych.

Właściwe określenie struktury organizacji w statucie i wewnętrznych regulaminach jest bardzo ważne. Nie można jednak zapomnieć o tym, że założona fundacja rodzinna będzie potrzebowała także bieżącej obsługi prawnej oraz podatkowej. Może okazać się ona niezbędna chociażby przy aktualizacji spisu mienia, pomocy przy właściwym nadzorze oraz dokonywaniu oceny funkcjonowania jej organów, bieżącej obsłudze korporacyjnej, w szczególności przy wykonywaniu przez fundację określonej w przepisach działalności gospodarczej.

Działalność gospodarcza fundacji rodzinnej

W tym miejscu warto podkreślić, że fundacja rodzinna może prowadzić działalność gospodarczą, ale w ograniczonym zakresie – do aktywności określonych w ustawie. Przekroczenie tego zakresu wiąże się z dodatkowym obciążeniem podatkowym.

Fundacja rodzinna może m. in. uczestniczyć w spółkach handlowych, dokonywać transakcji na rynku kapitałowym (nabywać i zbywać papiery wartościowe, część lub wszystkie ze zgromadzonych instrumentów pochodnych i praw o podobnym charakterze) czy prowadzić gospodarstwo rolne. Oczywiście fundacja może również wspierać wybraną działalność pożytku publicznego. Jeżeli fundacja rodzinna posiada udziały w spółkach lub fundacja rodzinna uczestniczy w funduszach inwestycyjnych oraz zbywa mienie, które nie zostało nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia, to nie stanowi to żadnej przeszkody i jest zgodne z dozwoloną działalnością fundacji rodzinnej.

Ochrona rodzinnego majątku

Funkcjonowanie fundacji rodzinnej wiążą się z koniecznością ochrony wniesionego majątku, dlatego warto, aby nad jej działaniem czuwały osoby, które dopilnują, że kapitał nie zostanie utracony, chociażby w związku z prowadzeniem takiej działalności gospodarczej, która naraziłaby na stratę.

Wiązać się to może nie tylko z ekonomicznymi cechami danej działalności, lecz przede wszystkim z ograniczeniami prawnymi fundacji rodzinnej.

Opodatkowanie fundacji rodzinnej

Opodatkowanie fundacji rodzinnej również jest korzystne, gdyż nie płaci ona CIT od większości bieżących dochodów. Mechanizm ten sprzyja reinwestowaniu zysku i dalszej kumulacji majątku. Obowiązek zapłaty podatku po stronie fundacji zostaje bowiem odroczony, aż do chwili wypłaty świadczenia na rzecz beneficjenta, przekazania mienia w związku z likwidacją fundacji rodzinnej lub wypłaty tzw. ukrytych zysków. Z kolei beneficjenci fundacji rodzinnej, którzy dla fundatora stanowią tzw. grupę zerową, korzystają ze zwolnienia z PIT od wypłaty środków przez fundację. Jednocześnie dla osób należących do grupy I i II, przewidziano preferencyjną stawkę PIT równą 10%.

Rozwiązanie fundacji rodzinnej

W określonych w ustawie o fundacji rodzinnej lub statucie przypadkach może dojść do rozwiązania fundacji rodzinnej. Tak jak w poprzednich etapach, rozwiązaniem fundacji rodzinnej również powinny zając się osoby, które pomogą w jak najsprawniejszym i prawidłowym przeprowadzeniu tego procesu.

To właśnie w ramach tego etapu powołany likwidator musi rozliczyć wszelkie zobowiązania fundacji rodzinnej oraz rozdysponować pozostały majątek fundacji zgodnie z postanowieniami ustawy oraz statutu. Aby dowiedzieć się więcej o szczegółach związanych z fundacją rodzinną przeczytaj przygotowany przez nas artykuł Fundacja rodzinna – nowe narzędzie sukcesji i ochrony majątku w Polsce

Brak właściwych usług powoduje niewłaściwe skupienie tylko na jednej sferze działalności przedsiębiorstwa rodzinnego.

Kancelaria PragmatIQ zajmuje się od lat doradzaniem przedsiębiorcom na każdej płaszczyźnie, wspierając restrukturyzację firmy, ochronę jej właściwego funkcjonowania, doradztwo podatkowe przedsiębiorcy, aż po skrupulatne zaplanowanie procesu sukcesji.

Nierzadko dochodzą do nas informacje o praktykach, w których przedsiębiorcy proszą o to, aby prawnik czy doradca podatkowy udzielił im porady lub przygotował dla nich dokumenty korzystając raczej z bieżącego doradztwa, które skupia się na pilnej potrzebie zapominając o:
• planowaniu długoterminowym,
• wyborze oraz wdrożeniu odpowiedniej struktury, także podatkowej,
• organizacji ładu rodzinnego, w tym zasad polityki inwestycyjnej itd.

Takie działanie co prawda, może prowadzić do szybkiego pomnażania zysków, ale nie zapewni zabezpieczenia rodzinnego majątku na pokolenia. Firmy rodzinne potrzebują możliwie szerokiego spojrzenia oraz doradztwa – od wsparcia strategicznego po rozwiązania finansowe, prawne i podatkowe. Kancelaria z przyjemnością oferuje w tych sprawach merytoryczne wsparcie.

Należy podkreślić, że jest ono całkowicie niezależne od doradztwa bieżącego w firmie rodzinnej, które koncentruje się na innych obszarach ryzyka. Warto także pamiętać, że interesy menedżerów bywają rozbieżne z celami i strategią rodziny, zwłaszcza w długoterminowej perspektywie. Potrzeby rodziny i jej przedsiębiorstwa rodzinnego determinują szerokie spektrum niezbędnych usług.

Wsparcie kompetentnego doradcy dla firmy rodzinnej powinno obejmować m.in.:

• opracowanie oraz wdrożenie kompleksowej strategii rozwoju biznesu,
• budowę struktury prawnej i podatkowej dla majątku rodzinnego,
• przygotowanie i aktualizowanie dokumentów, konstytucji rodzinnej, statutu, regulaminów, dokumentacji wewnętrznej,
• organizację działalności pożytku publicznego oraz charytatywną,
• doradztwo inwestycyjne, w tym także negocjowanie z instytucjami inwestycyjnymi oraz finansowymi,
• wsparcie zarządzania prywatnym majątkiem (np. nieruchomościami),
• kompleksowe doradztwo prawne i podatkowe.

Pomocne dla realizacji powyższych założeń może być skorzystanie z fundacji rodzinnej, ale również innych rozwiązań dopasowanych do potrzeb firm rodzinnych. Skontaktuj się z nami, a my z przyjemnością omówimy zakres naszego doradztwa, a także wizję zadbania o twoją rodzinną firmę i ochronę majątku rodzinnego.