Co to jest czysta wartość spadku i jak ją obliczyć?

Podstawę opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn stanowi czysta wartość, czyli wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po odjęciu wartości długów i ciężarów. Zgodnie z ustawą o podatku od spadków i darowizn ciężarem jest inne niż dług obciążenie nabytej rzeczy lub prawa, które w chwili nabycia zmniejsza jego rynkową wartość.

Co obejmują pojęcia długu i ciężaru?

Przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn nie zawierają zamkniętej listy długów i ciężarów obciążających nabyty spadek, dlatego w zakresie nieuregulowanym w ustawie należy posiłkować się definicją spadku zawartą w Kodeksie cywilnym, zgodnie z którą do spadku należą prawa i obowiązki majątkowe spadkodawcy z wyłączeniem tych, które bądź są ściśle związane z jego osobą, bądź też przechodzą na określone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami.

Długiem związanym z nabyciem spadku są więc obowiązki majątkowe zmarłego wynikające z umów pozostających w mocy mimo jego śmierci, które z tą datą przeszły na spadkobierców.

I tak do długów spadku zaliczyć należy np. pożyczkę udzieloną spadkodawcy, niespłaconą za jego życia. Niespłacona pożyczka stanowić będzie po śmierci pożyczkobiorcy dług, który pomniejszy wartość nabytych przez spadkobiercę rzeczy i praw majątkowych i jako dług będzie uwzględniona w podstawie opodatkowania. Do długów i ciężarów zaliczyć można ponadto koszty postępowania spadkowego, wynagrodzenie wykonawcy testamentu czy też obowiązki wykonania zapisów i poleceń zamieszczonych w testamencie. Ciężarem spadku będzie również wartość obciążenia spadkobiercy obowiązkiem wykonania polecenia lub zapisu zwykłego, jeżeli zostanie wykonane.

Przykład:

Spadkobierca otrzymał w spadku 1 000 000 zł. Jednocześnie spadkodawca zobowiązał spadkobiercę do przekazania kwoty 100 000 zł na rzecz innej osoby. W rezultacie spadkobierca w celu wyliczenia podstawy opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn może od kwoty 1 000 000 zł odjąć 100 000 zł. Kwota ta bowiem będzie stanowiła dług spadku. Czysta wartość spadku wyniesie zatem 900 000 zł.

Co nie wchodzi w skład długów i ciężarów?

Długiem i ciężarem nie będą zaś wydatki ponoszone przez spadkobierców na odziedziczoną rzecz po dniu jej nabycia, ponieważ nie wynikają z obowiązków majątkowych spadkodawcy, czyli z roszczeń wobec spadkobierców. Długiem czy też ciężarem spadku nie będą np. opłaty związane z garażowaniem samochodu poniesione przez spadkobierców po śmierci spadkodawcy, mimo że zostaną poniesione jeszcze przed ostatecznym działem spadku.

Jak przygotować się do biznesowej sukcesji? Zobacz nasz film!

Jak obliczyć czystą wartość spadku?

W zeznaniu podatkowym należy wymienić długi i ciężary obciążające składniki spadku, ponadto trzeba wskazać kwotę danego długu czy też ciężaru oraz odpowiednio je udokumentować. Długi i ciężary dotyczą spadku jako całości i w taki sposób należy je wpisać w deklaracji podatkowej; dopiero w kolejnych pozycjach zeznania należy wyliczyć wartość długów i ciężarów przypadających na udział podatnika.

Przykład:

Spadkodawca zostawił spadek, w skład którego wchodziły składniki majątku o wartości rynkowej 1 000 000 zł. Jednocześnie w skład spadku wchodziły zobowiązania pożyczkowe na kwotę 200 000 zł. Na spadkobiercę zobowiązanego do złożenia zeznania o nabyciu rzeczy i praw majątkowych przypada ¼ udziału w spadku. Spadkobierca będzie musiał w zeznaniu wykazać zobowiązanie pożyczkowe składające się na kwotę 200 000 zł i dołączyć dowody potwierdzające ich istnienie. Następnie dokona ich przeliczenia proporcjonalnie do posiadanego udziału w spadku (¼). W konsekwencji czystą wartość spadku będzie stanowić różnica pomiędzy wartością nabytego majątku, tj. 250 000 zł (¼ z 1 000 000 zł) i długami spadkowymi przypadającymi na udział w spadku wynoszącymi 50 000 zł (¼ z 200 000 zł). W konsekwencji czysta wartość spadku wyniesie 200 000 zł i to ona będzie stanowić podstawę opodatkowana podatkiem od spadków i darowizn.

Warto mieć na uwadze, że jeżeli w skład spadku, obok innych składników majątku, wchodzić będzie także przedsiębiorstwo lub udział w przedsiębiorstwie, którego nabycie zwolnione jest z opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn, wówczas długi i ciężary związane z prowadzeniem tego przedsiębiorstwa nie będą podlegać odliczeniu od wartości pozostałych rzeczy lub praw majątkowych, stanowiących przedmiot spadku.

Stan czynny spadku a czysta wartość spadku

Mianem stanu czynnego spadku określa się wartość należących do spadku aktywów. Tak rozumiany stan czynny przeciwstawia się stanowi biernemu, przez który rozumie się pasywa spadku. Należy podkreślić, że pojęcia stanu czynnego spadku oraz czystej wartości spadku nie są tożsame. Pierwsze bowiem, w odróżnieniu od drugiego, nigdy nie służyć będzie opisaniu wartości ujemnych. Jeżeli natomiast stan bierny spadku przekroczy jego stan czynny, wówczas czysta wartość spadku przyjmie wartość ujemną. Dla ustalenia aktywów i pasywów należących do spadku oraz ich wysokości, a także w celu ustalenia czystej wartości spadku przeprowadza się spis inwentarza.

Wojciech Czernik

Powrót do PYTANIA I ODPOWIEDZI

Inne artykuły na ten temat: