Jedną z kluczowych kwestii, które należy ustalić z przyszłym wspólnikiem przed zawarciem umowy spółki, są reguły podejmowania uchwał w ważnych sprawach.
Kodeks spółek handlowych określa podstawowe zasady w tym zakresie w poszczególnych rodzajach spółek. Wspólnicy mogą jednak w dużej części przypadków ustalić inne niż kodeksowe zasady w zawieranych umowach. Reguły podejmowania uchwał mają szczególne znaczenie w spółce, której wspólnicy reprezentują różne interesy, np. w spółce rodzinnej z zewnętrznym menedżerem, gdzie ta rozbieżność interesów może być znaczna.
Spółki osobowe
Co do zasady, w spółkach osobowych każdy wspólnik może samodzielnie, tj. bez uchwały pozostałych wspólników prowadzić sprawy nieprzekraczające zakresu czynności zwykłego zarządu. Jednak w przypadku, w którym któryś z pozostałych wspólników sprzeciwi się takiej czynności, konieczne będzie podjęcie uchwały przez wspólników.
Przykład:
A, B i C są wspólnikami w spółce jawnej i mają prawo prowadzenia spraw spółki. Wspólnik A postanowił wypowiedzieć w imieniu spółki umowę najmu jej siedziby. Wspólnik B przed złożeniem przez wspólnika A oświadczenia o wypowiedzeniu umowy najmu sprzeciwił się dokonaniu tej czynności. W tej sytuacji przed wypowiedzeniem umowy najmu konieczne jest podjęcie przez wspólników uchwały w tej sprawie. Jeśli umowa spółki nie wskazuje, w jaki sposób uchwała powinna zostać podjęta, konieczna jest jednomyślność wszystkich wspólników mających prawo prowadzenia spraw spółki.
Uchwały wspólników wymaga też dokonanie czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu. Ze względu na to, że Kodeks spółek handlowych nie zawiera definicji czynności zwykłego zarządu, kwestię tę należy rozpatrywać na podstawie konkretnych okoliczności dotyczących danej spółki. Niezależnie od powyższych zasad każdy ze wspólników uprawnionych do prowadzenia spraw spółki może bez uchwały pozostałych wspólników wykonać czynność
nagłą, której zaniechanie mogłoby wyrządzić spółce poważną szkodę.
Kodeks spółek handlowych przewiduje jednak czynności, do dokonania których konieczne jest uzyskanie zgody wszystkich wspólników. Dotyczy to choćby przeniesienia ogółu praw i obowiązków wspólnika na inną osobę lub zgody dla wspólnika na zajmowanie się interesami konkurencyjnymi.
Warto pamiętać, że umowa spółki osobowej może wyłączyć wymóg jednomyślności przy podejmowaniu różnych uchwał wspólników, m.in. poprzez wyznaczenie określonej większości głosów (np. zwykła większość głosów, większość ⅔ głosów), której osiągnięcie będzie wystarczające do skutecznego podjęcia uchwały. W umowie spółki można również przewidzieć, że uchwały zapadają, co do zasady, bezwzględną większością głosów, a tylko do dokonania ściśle wyliczonych czynności konieczne będzie podjęcie jednomyślnej uchwały
wspólników.
Ważną kwestią jest także ustalenie w umowie spółki liczby głosów, które będą przysługiwały poszczególnym wspólnikom. Zasadą jest przyznanie każdemu ze wspólników jednego głosu. Oznacza to, że liczba głosów posiadanych przez wspólnika nie jest uzależniona od jego udziału kapitałowego. Umowa spółki może jednak w dowolny sposób określać sposób przyznawania wspólnikom głosów (np. proporcjonalnie do wniesionego do spółki wkładu). Odpowiednio sformułowane postanowienia umowy w zakresie liczby przyznanych poszczególnym wspólnikom głosów mogą okazać się szczególnie istotne w spółkach z parzystą liczbą wspólników, ponieważ są one narażone na powstanie pata decyzyjnego.
Przykład:
A, B, C i D są wspólnikami w spółce jawnej. W umowie spółki postanowiono, że przy podejmowaniu uchwał każdy ze wspólników będzie posiadał jeden głos, a do podjęcia uchwały wymagana jest bezwzględna większość głosów. Początkowo relacje między wspólnikami układały się pomyślnie, jednakże z czasem w spółce pojawił się spór pomiędzy parami wspólników A i B oraz C i D. W wyniku powstałego sporu podjęcie jakiejkolwiek uchwały wspólników stało
się niemożliwe. Skonfliktowani wspólnicy wzajemnie blokowali wszelkie inicjatywy. Doprowadziło to do sytuacji, w której funkcjonowanie spółki zostało całkowicie sparaliżowane.
A, B i C są wspólnikami także w innej spółce jawnej. Wspólnicy wnieśli do spółki wkłady w ten sposób, że A i B wnieśli po 400 000 zł, zaś C wniósł 200 000 zł. W umowie spółki postanowiono, że przy podejmowaniu uchwał na każde wniesione 10 000 zł przypada jeden głos, a do podjęcia uchwały wymagana jest większość 75% głosów. W rezultacie A i B posiadać będą po 40 głosów, a C posiadać będzie 20 głosów. Takie rozwiązanie powoduje, że do podjęcia uchwały wymagana jest jednogłośna zgoda A i B, a zdanie C nie ma znaczenia. Gdyby wspólnicy pozostali przy ustawowej regulacji wymagającej jedynie bezwzględnej większości głosów to do podjęcia uchwały wystarczyłaby zgoda dowolnych dwóch wspólników.
W trzeciej spółce jawnej wspólnikami są B, C i D. Wspólnicy wnieśli do spółki wkłady w ten sposób, że B wniósł 200 000 zł, C wniósł 100 000 zł, zaś D wniósł 300 000 zł. W umowie spółki postanowiono, że przy podejmowaniu uchwał na każdy wniesiony 1000 zł przypada jeden głos. Ponadto postanowiono, że w zyskach spółki B i D mają udział po 40% każdy, zaś C przysługiwać będzie pozostałe 20%. Z uwagi na brak postanowień o wymaganej większości głosów przy podejmowaniu uchwał, do ich podjęcia wymagana jest bezwzględna większość. W tej spółce wspólnicy skorzystali z elastyczności umowy spółki i samodzielnie ustalili udziały w zyskach oraz liczbę głosów przy podejmowaniu uchwał. Należy jednak zauważyć, że przy podejmowaniu uchwał może wystąpić pat decyzyjny, gdy wspólnicy B i C zagłosują inaczej niż wspólnik D.
Spółki kapitałowe
W spółkach z o.o. uchwały zgromadzenia wspólników podejmowane są zazwyczaj bezwzględną większością głosów. Kodeks spółek handlowych ustanawia jednak pewne odstępstwa od tej reguły. Kwalifikowanej większości głosów wymagają uchwały zgromadzenia wspólników dotyczące np. zmiany umowy spółki (większość ⅔ głosów), istotnej zmiany przedmiotu działalności spółki (większość ¾ głosów), przekształcenia w spółkę osobową (większość ⅔ głosów).
Więcej o tym jakie większości są niezbędne do podjęcia określonych uchwał w spółce z o.o. dowiesz się z naszego artykułu Jakie większości głosów są potrzebne do podjęcia uchwał na zgromadzeniu wspólników? opublikowanego na portalu spolkazoo.net.
Uchwały w spółce akcyjnej – podobnie jak w przypadku spółki z o.o. – zapadają bezwzględną większością głosów oddanych podczas walnego zgromadzenia, choć niektóre działania wymagają innej większości (choćby emisja obligacji czy umorzenie akcji). Należy podkreślić, że zarówno umowa spółki z o.o., jak również statut spółki akcyjnej mogą wprowadzić bardziej rygorystyczne warunki podejmowania uchwał w określonych sprawach.
Podstawa prawna: art. 9, art. 39, art. 40, art. 42–44, art. 245, art. 246, art. 414, art. 415 k.s.h.
Martyna Kunke
Powrót do PYTANIA I ODPOWIEDZI
