Sukcesja majątku powinna być rozpatrywana nie tylko poprzez pryzmat finansów, ale również relacji rodzinnych czy wzajemnego zaufania. Historia Liliane Bettencourt, najbogatszej kobiety świata, jest przykładem tego, jak nieskuteczne planowanie sukcesji może prowadzić do konfliktów rodzinnych, skandali medialnych i strat finansowych.
Wielki majątek i trudne dziedzictwo
Majątek Liliane Bettencourt, dziedziczki imperium kosmetycznego L’Oréal, w 2017 roku oszacowano na 39,5 miliarda dolarów, co sprawiło iż znalazła się ona na 1. miejscu listy najbogatszych kobiet na świecie oraz na 14. wśród najbogatszych ludzi na świecie. Jej życie, choć pełne sukcesów biznesowych, było również naznaczone kontrowersjami oraz skandalami, a w ostatnich latach swojego życia stała się ona pionkiem w grze o władzę i kontrolę nad jej fortuną.
Liliane urodziła się w 1922 roku jako jedyne dziecko Eugène’a Schuellera, założyciela L’Oréal. Od wczesnej młodości była związana z rodzinnym biznesem i w miarę dorastania zdobywała coraz większe doświadczenie w branży kosmetycznej. Kiedy w 1957 roku jej ojciec zmarł, Liliane przejęła kontrolę nad firmą.
W latach 90. w życiu Bettencourt pojawiła się barwna postać François-Marie Baniera – artysty i fotografa, który cieszył się dużym uznaniem w wielu kręgach kulturalnych. Przyjaźń z Banierem stała się jednak źródłem konfliktu między Liliane a jej córką.
Françoise Bettencourt Meyers, córka Liliane była głęboko zaniepokojona wpływem Baniera na jej matkę oraz na życie rodziny. Liliane przez lata przekazała Banierowi ogromne darowizny, w postaci pieniędzy, nieruchomości czy obrazów znanych malarzy. Sytuacja stała się jeszcze bardziej skomplikowana w 2007 roku po śmierci André Bettencourta, męża Liliane.
Obawy Françoise nasiliły się, gdy Banier próbował przekonać Liliane do adoptowania go jako syna. Pojawiły się również informacje, iż Banier został ustanowiony jedynym spadkobiercą majątku rodziny Bettencourt, z wyłączeniem akcji L’Oréal, które już wcześniej zostały przekazane córce oraz wnukom Liliane.
Córka Liliane w 2007 roku oskarżyła Baniera o wykorzystywanie stanu psychicznego jej matki w celu uzyskania korzyści majątkowych. Konflikty wokół majątku Liliane, w tym sprawa sądowa przeciwko Banierowi, przyciągnęły uwagę opinii publicznej i negatywnie wpłynęły na wizerunek rodziny Bettencourt.
Media dotarły do informacji wskazujących, iż ojciec Liliane współpracował w okresie wojny z nazistowskim kolaborantem, a jej mąż André przygotowywał antysemickie materiały do prasy niemieckiej. Spowodowało to ogromny kryzys wizerunkowy firmy i tym samym straty finansowe. Pojawiły się również spekulacje, iż szwajcarskie przedsiębiorstwo Nestlé przejmie kontrolę nad francuskim koncernem L’Oréal.
Ostatecznie uznano, iż Liliane od dłuższego czasu znajdowała się w stanie uniemożliwiającym świadome podejmowanie decyzji. Banier w wieku 70 lat musiał się liczyć z karą więzienia oraz zapłatą odszkodowania na rzecz rodziny Bettencourt. Co więcej, wszczęto również śledztwo wobec Françoise, która zapoczątkowała wieloletnią batalię prawną.
Proces spowodował także kolejne napięcia pomiędzy Liliane a jej córką. Matka potraktowała działania córki jako akt niewdzięczności, co skomplikowało jeszcze bardziej relacje rodzinne Bettencourtów. W 2010 roku Françoise udało się jednak zawrzeć pozasądową ugodę z matką oraz Banierem. Pozwoliło to na zakończenie długoletniej walki sądowej oraz wykreślenie Baniera z testamentu Liliane.
Od 2014 roku ze względu na stan zdrowia Liliane oraz jej niezdolność do podejmowania samodzielnych decyzji wyłączną kontrolę nad majątkiem rodzinnym sprawowała Françoise wraz ze swoimi dziećmi. Trzy lata później, w 2017 roku Liliane zmarła. Tym samym, wówczas 64-letnia Françoise odziedziczyła majątek po matce i stała się najbogatszą kobietą na świecie.
W 2023 roku Françoise ponownie zajęła 1. miejsce na liście najbogatszych kobiet świata. Rodzina Bettencourt ma obecnie 34,7% akcji w strukturze grupy L’Oréal, zatem każdego roku może liczyć na znaczne dywidendy – w 2022 roku było to ok. 933 milionów euro.
Rodzina Bettencourt cały czas nastawiona jest na długofalowe projekty. W 2016 roku Françoise wraz z mężem założyła spółkę zależną Téthys Invest, która ma skupiać się na długoterminowych inwestycjach. Za jej pośrednictwem zainwestowano już ponad 300 milionów euro w sektorach takich jak zdrowie, edukacja czy technologie.
Córka Liliane chętnie angażuje się również w działalność filantropijną i regularnie przekazuje środki na cele dobroczynne w ramach Fundacji Bettencourt Schueller. W 2022 roku przeznaczono 64,5 milionów euro na stypendia, programy szkoleniowe oraz różnego rodzaju nagrody. Fundacja sfinansowała także renowację Katedry Notre-Dame w Paryżu.
Podsumowanie
Historia Liliane Bettencourt jest przykładem tego, jak ważne jest odpowiednie planowanie sukcesyjne, które uchroni interesy rodziny i pozwoli na uniknięcie nieporozumień w przyszłości. Poniżej prezentujemy wskazówki, które warto uwzględnić przy sukcesji:
Planuj wcześnie: Nie warto odkładać spraw związanych z planowaniem sukcesji na później. Zaplanowanie sukcesji z odpowiednim wyprzedzeniem pozwoli uwzględnić wszelkie okoliczności oraz relacje rodzinne.
Zatrudnij ekspertów: Mając na uwadze skomplikowane realia zarządzania wielkim majątkiem warto skorzystać z doradztwa prawnego, aby upewnić się, że majątek zostanie należycie zabezpieczony.
Bądź otwarty na komunikację: Regularne rozmowy z potencjalnymi spadkobiercami pomogą uniknąć nieporozumień w przyszłości.
Bądź ostrożny wobec osób trzecich: W sprawach dotyczących kwestii majątkowych warto podchodzić do relacji z innymi z dużą rozwagą. To, że ktoś jest bliskim przyjacielem, nie oznacza, że ma dobre intencje. Należy zatem zachować szczególną ostrożność, aby nie doprowadzić do utraty majątku.
Sukcesja może być dużym wyzwaniem, dlatego warto rozpocząć jej planowanie na odpowiednio wczesnym etapie, aby zminimalizować potencjalne ryzyka oraz nieporozumienia wśród spadkobierców. Więcej o planowaniu sukcesji przeczytasz w artykule Sukcesja w firmie rodzinnej – przekazanie firmy dzieciom.
Tekst powstał na podstawie artykułu Never Envy the Richest Woman in the World autorstwa Toma Scantona opublikowanego w Time.
Aleksandra Szyszkowska
