Spis treści
Wielu fachowców uważa, że – znacznie upraszczając kwestię wyceny – wartość firmy utrzymuje się pomiędzy wartością skorygowanych aktywów netto (wynik wyceny majątkowej) i zdyskontowanych zysków (wynik wyceny metodą dochodową). Oznacza to, że aby oszacować wartość firmy, należy poznać wartość rynkową jej majątku, realną wartość jej zobowiązań i sprawdzić, na ile jest ona zyskowna.
Metoda majątkowa do wyceny firmy
Jednym z podstawowych sposobów wyceny firmy i poznania wartości firmy jest metoda majątkowa. Sprowadza się ona do określenia, ile są warte poszczególne składniki firmowego majątku, i pomniejszenia tej wartości o zobowiązania związane z prowadzeniem firmy. Należy przy tym pamiętać o urealnieniu tych wartości. Czasami wartości te należy podnieść, gdy np. nieruchomość firmowa została kupiona wiele lat temu, a ceny nieruchomości znacznie od tego czasu wzrosły. W innych przypadkach wartości te należy obniżyć, np. w odniesieniu do posiadanego sprzętu komputerowego czy specjalistycznego oprogramowania, które najczęściej ze względu na postęp technologiczny bardzo szybko tracą na wartości.
Urealniając wartości księgowe, warto się także zastanowić, czy bilans firmy zawiera wszystkie aktywa, którymi ona dysponuje. Częstokroć istotne składniki majątku wypracowywane latami mogą być nieujawnione w danych bilansowych (mowa tu przede wszystkim o posiadanych znakach towarowych, stworzonych programach komputerowych czy wypracowanym know-how).
Korekty do wyceny majątkowej firmy
Niezależnie od dokonanych korekt metoda majątkowa w większym stopniu kładzie nacisk na to, czym firma dysponuje dziś niż na wartość firmy w przyszłości. Dlatego zaleca się, by porównać wynik uzyskany w ten sposób z metodą dochodową. Polega ona na oszacowaniu wartości firmy na podstawie zdyskontowanych przepływów finansowych, które da się osiągnąć w możliwej do przewidzenia przyszłości. Prognoza opiera się zazwyczaj na wynikach uzyskiwanych w przeszłości, ocenie obecnej sytuacji i perspektywach rozwoju z uwzględnieniem wszystkich aspektów działalności (np. obsługa kredytów, nakłady odtworzeniowe, planowane inwestycje itp.).
Szacowana wartość firmy (w naprawdę wielkim uproszczeniu) powinna być wynikiem kombinacji wartości uzyskanych obiema metodami.
Szacowanie wartości firmy – Przykład:
Przedsiębiorca prowadzi firmę (jednoosobową działalność gospodarczą) od 20 lat. Wartość posiadanych nieruchomości oraz trwałych składników majątku firmy wynosi 5 000 000 zł. Dysponuje ona także zespołem wyszkolonych pracowników oraz dobrze rozpoznawalną marką lokalną (szacowana wartość tych składników na podstawie kosztów szkoleń i promocji to około 2 500 000 zł). Firma korzysta stale z kredytu obrotowego w wysokości 500 000 zł. Należności od klientów równoważą się z wysokością zobowiązań wobec dostawców.
Majątkowo wartość firmy należy oszacować na 7 000 000 zł.
Firma ma dużo zamówień i bez większych przeszkód mogłaby zwiększyć swoją produkcję. Jej obrót roczny wynosi 20 000 000 zł, a od pięciu lat jej przychód rośnie o 5% rocznie. Rentowność sprzedaży jest szacowana na około 10%, co daje roczny wynik firmy w wysokości 2 000 000 zł. Firma musi jednak w najbliższych latach unowocześnić swoje produkty, gdyż istnieje ryzyko pojawienia się na rynku firm konkurencyjnych oferujących nowsze rozwiązania.
Wycena majątkowa szacuje wartość tej firmy na równowartość jej zysków za trzy i pół roku (7 000 000 zł). Wydaje się, że przypadku firm dysponujących relatywnie niskim majątkiem, a wypracowujących stabilne i rosnące zyski oparcie się na wycenie dochodowej, zakładającej dla inwestora odpowiedni zwrot z zainwestowanego kapitału, byłoby właściwsze. Gdyby założyć, że inwestor nabywający firmę powinien osiągnąć zyski roczne odpowiadające 20% zainwestowanych środków, wówczas oszacowana wartość tej firmy winna odpowiadać jej pięcioletnim zyskom. Oznaczałoby to kwotę na poziomie 10 000 000 zł.
Oczywiście wiele zależy od profilu działalności firmy oraz różnych okoliczności dotyczących zarówno dotychczasowego właściciela i jego firmy, jak i nabywcy. Jeśli np. zbywana firma dysponuje atrakcyjnymi nieruchomościami, bardziej odpowiednia może być wycena majątkowa. Jeśli zaś zawarła lukratywny kontrakt czy dysponuje referencjami otwierającymi rynki zbytu, wycenę lepiej oprzeć na metodzie dochodowej.
Wycena firmy a status potencjalnego inwestora
Duże znaczenie dla wartości firmy ma ponadto sytuacja rynkowa nabywcy. Podmiot wchodzący dopiero na dany rynek zawsze jest gotowy zapłacić więcej za firmę, która mu to umożliwi, niż podmiot już funkcjonujący na danym obszarze, który ma alternatywę wobec zakupu – wzrost dotychczasowej struktury. Poza tym poziom akceptowanej wyceny w przypadku zakupu przez podmiot konkurencyjny może być zupełnie inny niż w przypadku inwestora finansowego, dla którego podstawowym kryterium jest tempo zwrotu zainwestowanego kapitału.
Warto też obserwować firmy z tej samej albo pokrewnej branży, które już przeszły proces zmiany właściciela. Nie zawsze są to informacje jawne, ale część z nich – choćby ze względu na publiczny charakter transakcji (np. dotyczących podmiotów giełdowych) – jest dostępna dla wszystkich. Mimo że często te transakcje dokonywane są na zupełnie innych poziomach (dotyczą bowiem podmiotów działających na większą skalę), pewne założenia i reguły wycen zastosowane w ich przypadku są uniwersalne. Warto więc choćby tylko porównawczo zastosować te kryteria do transakcji nawet dużo mniejszych, by skonfrontować własne szacunki dot. wartości firmy z realnymi danymi rynkowymi.
Rafał Szymkowiak
Powrót do PYTANIA I ODPOWIEDZI
