Z chwilą śmierci mocodawcy wygasa niemal każde pełnomocnictwo, nawet bez wskazanego okresu jego obowiązywania. Oznacza to, że od momentu śmierci mocodawcy jego pełnomocnik nie może podejmować w jego imieniu żadnych czynności. Naruszając tę zasadę, pełnomocnik musi się liczyć z obowiązkiem zwrotu tego, co otrzymał od drugiej strony w wykonaniu umowy oraz naprawienia szkody, którą druga strona poniosła przez to, że zawarła umowę, nie wiedząc o jego braku umocowania.
Posługiwanie się pełnomocnictwem po śmierci mocodawcy
Wyjątkiem od powyższej zasady są pełnomocnictwa niewygasające w chwili śmierci mocodawcy. Aby skorzystać z takiego pełnomocnictwa, nie wystarczy wskazać w jego treści stosowny zapis. Konieczne jest jeszcze wskazanie stosunku prawnego łączącego mocodawcę z pełnomocnikiem, w związku z którym zostało udzielone pełnomocnictwo niewygasające z chwilą śmierci mocodawcy. Takim stosunkiem prawnym może być np. przedwstępna umowa sprzedaży.
Przykład:
Sprzedawca zawarł z kupującym umowę przedwstępną sprzedaży nieruchomości. Zawarcie umowy przyrzeczonej miało nastąpić po roku, ale zapłata nastąpiła przy zawarciu umowy przedwstępnej. W związku z tym, aby mieć pewność, że ostatecznie dojdzie do zawarcia umowy przyrzeczonej, sprzedawca udzielił pełnomocnictwa do jej zawarcia osobie wskazanej przez kupującego. W takiej sytuacji, jeżeli przed dniem zawarcia umowy przyrzeczonej sprzedawca umrze, zaś:
a) w pełnomocnictwie nie zastrzeżono, że umocowanie nie wygasa z chwilą śmierci mocodawcy – jego pełnomocnik nie będzie mógł zawrzeć umowy przyrzeczonej (pełnomocnictwo wygaśnie);
b) w pełnomocnictwie zastrzeżono, że umocowanie nie wygasa z chwilą śmierci mocodawcy ze względu na umowę przedwstępną zawartą z kupującym – pełnomocnik sprzedawcy będzie mógł zawrzeć ostateczną umowę sprzedaży nieruchomości z kupującym (pełnomocnictwo nie wygaśnie).
Czy pełnomocnictwo wygasa z chwilą śmierci?
Szczególnym rodzajem pełnomocnictwa, którego może udzielić przedsiębiorca, jest także prokura. Zgodnie z prawem cywilnym śmierć mocodawcy nie powoduje wygaśnięcia prokury.
Ustawa o zarządzie sukcesyjnym wprowadza możliwość zastrzeżenia, że dotychczasowy prokurent po śmierci będzie pełnił funkcję zarządcy sukcesyjnego. O tym, kim jest i jaki ma zakres działania ustanowiony zarządca sukcesyjny przeczytasz w artykule Kto to jest zarządca sukcesyjny i jaki jest zakres jego działania?.
Zachęcamy do zapoznanie się z naszymi wpisami na takie tematy jak Zarządca sukcesyjny oraz dziedziczenie firmy.
Warto dodać, że śmierć wspólnika spółki prawa handlowego nie ma wpływu na pełnomocnictwa udzielone przez spółkę. W takim przypadku to spółka jest mocodawcą, a śmierć jej wspólnika, który podpisał pełnomocnictwo reprezentując spółkę, nie wpływa na to udzielone pełnomocnictwo.
Kacper Ziniak
Powrót do PYTANIA I ODPOWIEDZI
