Jakie są skutki podatkowe odpłatnego zniesienia współwłasności majątku po podziale spadku?

W sytuacji, gdy dochodzi do odpłatnego zniesienia współwłasności (czyli zniesieniu współwłasności towarzyszą spłaty bądź dopłaty), czynność ta może powodować konieczność rozliczenia z urzędem skarbowym z tytułu PIT.

Stanie się tak, gdy w wyniku działu spadku jeden ze spadkobierców otrzyma składnik majątku lub spłatę (ekwiwalent pieniężny w zamian za wchodzące w skład spadku składniki majątku) przekraczającą wartość jego udziału w spadku.

W przypadku otrzymania spłaty w drodze dokonania działu spadku czynność taka traktowana jest jak odpłatne zbycie składnika majątku. Nadwyżka otrzymanej spłaty ponad wartość udziału spadkowego będzie opodatkowana PIT. Gdy jednak wartość otrzymanego składnika majątku lub wysokość spłaty będą równe wartości udziału w spadku lub nie przekroczą go, spadkobierca nie uzyska w związku z tą czynnością żadnego przysporzenia majątkowego względem odziedziczonej ułamkowej części masy spadkowej. W takim przypadku brak jest podstaw do opodatkowania PIT.
Zapraszamy do zapoznania się z pozostałymi artykułami, w których poruszamy tematy takie jak: dziedziczenie firmy lub firma w spadku.

PRZYKŁAD:

Brat i siostra otrzymali po rodzicach spadek, w skład którego wchodziła nieruchomość warta 500 000 zł. Na skutek działu spadku zniesiono współwłasność nieruchomości. Przejął ją na własność brat, który spłacił siostrze jej udział, przekazując środki pieniężne w wysokości 250 000 zł. Ponieważ nieruchomość była warta 500 000 zł, suma spłaty nie przekroczyła wartości przysługującego siostrze udziału (½). Po jej stronie nie powstał zatem przychód podlegający opodatkowaniu PIT. Gdyby siostra otrzymała spłatę w wysokości przekraczającej jej udział w spadku, np. 300 000 zł, wówczas kwota różnicy (50 000 zł) podlegałaby opodatkowaniu po jej stronie PIT według stawki 19%.

Umowa o dział spadku w części dotyczącej spłat lub dopłat podlega także opodatkowaniu PCC. Podatek z tego tytułu spoczywa na osobie, która w wyniku działu nabędzie rzeczy lub prawa majątkowe ponad udział spadkowy. Podatek płaci się wyłącznie od nadwyżki wartości rynkowej ponad wartość udziału w spadku.

PRZYKŁAD:

W przykładzie omówionym wyżej, w którym brat dokonuje na rzecz siostry spłaty jej udziału w nieruchomości (ekwiwalent pieniężny) w wysokości 250 000 zł, będzie on zobowiązany do zapłaty PCC. Podstawą opodatkowania będzie wartość rynkowa otrzymanego majątku ponad wartość udziału w spadku. Przy założeniu, że 500 000 zł to wartość rynkowa nieruchomości, PCC z tego tytułu wyniesie 5000 zł (2% z 250 000 zł).

Poza tym, że spłata lub przekazanie majątku w związku z działem spadku może podlegać opodatkowaniu PIT i PCC, należy pamiętać, że moment działu spadku oznacza moment nabycia przez spadkobierców określonych składników majątku. Jest to szczególnie istotne w przypadku, gdy chcą lub będą oni chcieli je w przyszłości sprzedać. Upływ terminów pozwalających na nieobjęcie sprzedaży PIT należy bowiem liczyć od dnia nabycia majątku w drodze działu spadku ponad przysługujący udział.

Podstawa prawna: art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o PIT; art. 4 pkt 5, art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy o PCC.

Karolina Bojko